انواع بیماری لکه سفید در میگو

بیماری ویروسی لکه سفید:White spot syndrome virus

این بیماری در سال ۱۹۹۲ در کشور چین باعث خسارات فراوانی به پرورش دهندگان میگو شد. در چین به عامل ایجاد کننده بیماری پی نبردند تا اینکه بیماری در تایوان نیز خسارات فراوانی را بوجود آورد. با بررسی ضایعات ایجاد شده در میگو عامل ایجاد کننده بیماری را ویروس تشخیص دادند.این بیماری در کشور ژاپن در سال ۱۹۹۴ نیز باعث ایجاد خسارت در میگوهای آن کشور گردید و عامل ایجاد کننده بیماری ویروسی به شکل گرد از خانواده Baculovirus گزارش شد. بیماری لکه سفید از طریق انتقال پست لاروها به کشورهای منطقه آمریکا باعث ایجاد خسارت در کشورهای آن منطقه شده بطوریکه در سال ۱۹۹۹ کلیه کشورهای اّن منطقه این بیماری را گزارش نمودند. همچنین در سال۱۹۹۹ کمیته OIE این بیماری را بعنوان بیماریهای قابل گزارش برای سخت پوستان اعلام نمود و مقرر گردید که کلیه کشورها در حمل و نقل سخت پوستان به این بیماری توجه داشته باشند.در ایران در تابستان سال ۱۳۸۱ در منطقه چوئیبده اّبادان در استان خوزستان این بیماری باعث تلفات فراوان گردید و کلیه فعالیتهای پرورش میگو در این منطقه متوقف شد و خسارت سنگینی به پرورش دهندگان وارد گردید.بر اساس گزارش فائو سالانه ۳۰۰ هزار تن تلفات و خسارت ازطریق این بیماری به مزارع پرورش میگو در دنیا وارد میشود.ویروس ایجاد کننده این بیماری بطور طبیعی در میگوهای Penaeus monodon, P.japonicus P. chinensi, P.indicus, p. وP. setiferus ایجاد بیماری میکند. هنچنین این بیماری در اّزمایشگاه و بصورت مصنوعی در میگوهای P. vannamei, P.stylorosris, P.aztecus, P.duoraum, P.setiferus گزارش گردیده است.

علائم بیماری به صورت ظاهری شامل :

۱. مشاهده لکه های سفید رنگ به اندازه mm ۲-۵/۰ در کاراپاس میگو که بعد از چند روز این لکه ها دربندهای پنجم و ششم بدن نیز مشاهده شده و در انتها کل بدن میگو را فرا می گیرد. این لکه ها در قسمت داخلی کاراپاس میگو ایجاد می گردند .

۲. با توجه به بروز لکه های سفید در قسمت داخلی کاراپاس میگو، قسمت کوتیکول میگو به آسانی از لا یه اپی درم جدا می شود، بطوریکه در مقایسه با میگوی سالم عمل جدا شدن کوتیکول بسیار راحت انجام می گیرد.

۳. هپاتوپانکراس میگوهای آلوده تغییر رنگ داده و به صورت زرد مایل به سفید در می آیند. همچنین هپاتوپانکراس بسیار بزرگ و شکننده می شود.

۴. رقیق شدن هولنف بطوریکه عمل انعقاد یا در مدت زمانی طولانی انجام می گیرد یا اصلاً عمل انعقاد انجام نمی شود.

۵. میگوها تمایلی به غذا خوردن نداشته و معده میگوهای آلوده خالی می باشد. همچنین بدلیل کندی حرکات میگو ذرات و موادی روی آبشش میگو رسوب کرده و میگو بدلیل کندی حرکت قادر به پاک کردن این مواد از روی آبشش خود نمی باشد.

۶. میگوها در کنارهای استخر شنا نموده و در بعضی مواقع به آهستگی در سطح آب شنا می کنند تا زمانیکه در کف استخر فرو روند.

۷. میگوهای بی حال تغییر رنگ داده و کلیه اندامهای حرکتی و بدن میگوها قرمز می شود. همچنین تعدادی از آنتن های میگوهای آلوده نیز شکسته شده و کوتاه می گردند.

۸. مرگ و میر بسیار زیاد (۷۰-۱۰۰% ) معمولاً طی ۲ تا ۷ روز بعد از ظهور علائم کلینیکی بالا در مزارع اتفاق می افتد. با مشاهده لکه های سفید در زیر میکروسکوپ، لکه های سفید شامل یک حلقه های سفید دارای هسته قهوه ائی رنگ می باشند دیده می شود که توسط حفره ها کوچک به هم متصل بوده و در پاره ای موارد حالت دانه های تسبیح به خود می گیرد. همچنین تعدادی از نقاط ملانوژه قهوه ائی رنگ در مرکز این لکه ها مشاهده می شود.

تا کنون سه نوع دیگر لکه های سفید در روی بدن میگو بالاخص کاراپاس مشاهده گردیده است که ممکن است با بیماری لکه سفید WSD اشتباه شود .

بیماری :IHHNV

بیماری IHHNV نیز یک بیماری ویروسی میگو می باشد که ایجاد لکه های سفید رنگ بالاخص در روی کاراپاس میگو می نماید. ویروس ایجاد کننده این بیماری کوچکترین ویروس گزارش شده در میگوهای خانواده پنائیده می باشـــد. ایــن بیمــاری را که Runt deformity syndrome (RDS) نیز می نامند تا کنون در میگوی سفید هندی گــــزارش نگــردیــده است و ویــروس ایجــاد کننده بیمــاری از خانواده parvovirus می باشــد.

همچنین این بیماری در علائم ظاهری نیز دارای تفاوتهائی با بیماری لکه سفید) (WSD می باشد که از آنجمله این است که در این بیماری اندامهای حرکتی میگو قرمز نمی شــود و انــدازه لکه های سفید بزرگتر از اندازهٔ لکه های سفید در بیماری WSD می باشد.

لکه های سفید ناشی از افزایش pH:

در بعضی مواقع بر روی کاراپاس میگوها لکه های سفید رنگی ایجاد می شود ولی میگو دارای رفتار طبیعی بوده ، خوب تغذیه می کند و در کناره های استخر دیده نمی شود. آزمایش این میگوها با تست PCR برای تشخیص بیماری لکه سفید منفی بوده و در آزمایش هیستوپاتولوژی نیز هیچ گونه آسیب بافتی مشاهده نمی گردد. در این قبیل موارد ایجاد لکه های سفید ناشی از pH بالای آب می باشد کــه باعث تجمع کلسیــم روی بدن میگو شده و ایجاد لکه های سفیــد می کند که برای از بین بردن لکه های سفید بهتر است pH را کاهش داده و به ۵/۷ برسانیم تا لکه های سفید نیز از بین بروند.

بیماری لکه سفید باکتریایی (Vibriosis):

مشاهده شده که در بعضی از استخرهای پرورش میگو لکه های سفید روی کاراپاس میگو بروز نموده ولی pH آب نیز طبیعی بوده و مرگ و میر در استخر مشاهده نگردیده است. همچنین آزمایش PCR برای تشخیص بیماری لکه سفید نیز منفی بوده و گنجیدیدگیهای درون سلولی) -A (Intranuclear cowdry type نیز در بافتها مشاهده نشده است. گزارش گردیده است که ایجاد لکه های سفید در این قبیل حالات ناشی از بیماری باکتریایی بالاخص Vibriosis می باشد, که برای بهبود این حالت بهتر است میگوهای آلوده را از استخرخارج نموده و شرایط استخر را بهبود بخشید.با توجه به توضیحات فوق لازم است پرورش دهندگان در این زمینه دقت لازم را بعمل آورده وبروز هر لکه سفیدی را بر روی کاراپاس میگو به عنوان بیماری لکه سفید ویرورسی ندانسته و حتما با کارشناس مربوطه مشاوره نموده و بعدا تصمیم لازم را اتخاذ نمایید.
دکتر محمد افشار نسب
استادیار موسسه تحقیقات شیلات